شپشک یا حشره‌ی برنج ، همان حشره‌ی ریزی است که عموما به غلات و به خصوص برنج حمله کرده و سوراخ های ریزی را در آن ایجاد می کند. از آن جایی که هر یک از این شپشک ها روزی چهار تخم در مغز برنج یا هر غلات دیگری می گذارند، قدرت تکثیر چشمگیری دارند.
شپشک برنج چه شکلی است
اندازه شپشک برنج، بین دو تا سه میلی متر می باشد و رنگ آن ها نیز قهوه ای مایل به سرخ تا سیاه است. طبق تحقیقات انجام شده طول عمر این حشرات چیزی حدود سی روز می باشد، شپشک ها بالغ که می شوند، خیلی سریع از جایی به جای دیگر پرواز می کنند و در تاریکی جذب نور خواهند شد.
شپشک برنج چگونه به وجود می آید
به وجود آمدن شپشک برنج نیازمند یک پروسه یا اتفاق خاصی نیست. کافی است در هر یک از مراحل کاشت، داشت، برداشت یا انبارکردن برنج، تنها یک تخم این حشرات روی گیاه، دانه یا کیسه ی برنج قرار بگیرد، طبیعی است که اگر آن ها را در شرایط مناسب برای رشد آن‌ها قرار دهیم، تکثیر میشوند و بعد از مدتی کیسه برنج پر از شپشک برنج می‌شود.
توجه داشته باشید که گرما و رطوبت دو عامل بسیار موثر بر رشد سریع شپشک یا حشره ی برنج هستند. درنتیجه نگهداری برنج در مکان خنک و فاقد رطوبت، مانع سرعت رشد و تکثیر شپشک برنج می‌شود.
شپشک برنج در خانه
لازم است بگوییم اگر از به وجود آمدن شپشک برنج جلوگیری نشود و یا به محض متوجه شدن حضور آن ها در گونی یا ظرف نگهداری برنج، از بین برده نشوند، جدا از خسارتی که برنج می زنند، خیلی زود بالغ شده و وارد محیط آشپزخانه خواهند شد. سپس از آن جا به رختخواب ها و فرش ها نفوذ می کنند که این حالت اصلا برای افراد خوشایند نیست.
بنابراین در صورتی که متوجه پخش شدن شپشک برنج در خانه، رختخواب، فرش و… شدید، سریعا با استفاده از اسپری حشره کش آن را رفع کنید.
آیا میدانستید برنج های ایرانی نظیر شیرودی به سختی دچار شپشک میشوند ؟ برای اطلاعات بیشتر در مورد برنج شیرودی بر روی نوشته زیر کلیک کنید
آیا شپشک برنج خطرناک است ؟
شاید تصور می کنید که برنج شپشک زده قابل استفاده نیست و یا ناخواسته خوردن آن، باعث بیماری می شود. این تصور کاملا غلط است و به هیچ وجه لازم نیست که برنج شپشک زده را دور بریزید،درواقع شپشک برنج برای سلامتی انسان خطری ندارد و ناقل هیچ گونه بیماری نمی باشد.
مضرات شپشک برنج
ولی حضور آن در برنج مشکلات و مضراتی در پی دارد که عبارت است از:
- ضرر اول این حشرات پودر کردن و از بین بردن دانه های برنج است که این مشکل برای حجم گسترده ی برنج هزینه های گزافی را در برخواهد داشت.
- طبیعتا هیچ کسی دوست ندارد در برنجی که مصرف می کند، شپشک ببیند. این معضل بیشتر از لحاظ ظاهری بسیار ناخوشایند و آزار دهنده می باشد.
- اگر شپشک برنج به خوبی کنترل و مدیریت نشود به مواد خوراکی دیگر مانند گندم، جو، ماکارونی، رشته سوپ و … سرایت پیدا می کند و آن ها را از بین خواهد برد، در نهایت ضرر اقتصادی بر شما تحمیل می کند.
توجه: شما میتوانید در آخر مقاله در خصوص جلوگیری از شپشک برنج اطلاعات بیشتر کسب کنید.
آیا شپشک برنج نیش میزند؟
برای شناخت بیشتر این حشره، لازم است خیال شما کاربران را که می پرسید آیا حشره برنج نیش می زند؟، را راحت کنیم که شپشک برنج نه گاز می‌گیرد و نه نیش میزند. حتی به حیوانات خانگی حمله نمی‌کند، مبلمان چوبی را نمی‌جود یا پارچه را سوراخ نمی‌کند زیرا دهان شپشک صرفاً قابلیت سوراخ کردن دانه‌ها را دارد. به غیر از مضرات ذکر شده، ترس از این حشره بی دلیل است.
چگونه شپشک برنج را از بین ببریم؟
برنج ایرانی از آن جایی حاوی مواد نگهدارنده نمی باشد ممکن است به حشره برنج آلوده شود. در صورتی که به هر دلیلی شاهد وجود حشره در برنج مصرفیتان (حتی اگر برنج قهوه ای مصرف می کنید) بودید، می توانید با استفاده از روش های زیر شپشک برنج را از بین ببرید:
- روش اول این که می توانید از پودر نعناع خشک استفاده کنید. یعنی به ازای هر یک کیلو گرم برنج ایرانی پنج گرم نعناع خشک رو در یک کیسه نازک ریخته و آن رو لا به لای سطل برنج یا کیسه برنج قرار دهید.
- یکی دیگر از راهکار برای از بین بردن شپشک برنج ، قرار دادن برگ بو در برنج است که حشرات را از برنج دور می کند.
- در روش دیگر شما می توانید کمی میخک درون ظرف برنج بگذارید، زیرا ثابت شده است که گذاشتن کمی میخک در قفسه های نگه داری غذا یا آشپزخانه اجازه ورود حشره برنج را نمی دهد.
- استفاده از گیاه سیر یا قرص سیر که می توانید آن را از داروخانه ها و عطاری ها تهیه کنید و درون برنج قرار دهید نیز روشی امتحان شده برای از بین بردن شپشک برنج است.
- گوگرد کبریت ها نیز حشره برنج را فراری می دهد زیرا این حشرات از گوگرد متنفر هستند.
- قرار دادن برنج در فریزر از روش هاییست که به کمک آن می توان شپشک برنج را از بین برد. برای استفاده از این روش برنج را چهار روز در فریزر بگذارید و پس از چند روز آن را در بیاورید و بسته بندی کنید.
- قرص برنج نیز موجب از بین رفتن شپشک برنج می شود. اما بهتر است از روش های امن تری برای از بین بردن حشره برنج استفاده کنید و از این روش خطرناک استفاده نکنید.
نکته: استفاده از برنجی که برای نگهداری آن از قرص برنج استفاده شده، بیماری های جبران ناپذیری برای کبد و … به بار خواهد آورد.
جلوگیری از شپشک برنج
بارها این جمله را شنیده ایم که “پیشگیری بهتر از درمان است” پس بهتر است راهکار ها و نکاتی برای نگهداری برنج به شما ارائه دهیم که برنج دچار شپشک نشود. این نکات عبارتند از:
- در نگهداری برنج دقت کنید که برنج را در جاهای گرم یا مرطوب نگذارید، آن را در کیسه های پارچه ای نگهداری کرده، این کیسه ها را با فاصله از دیوار یا زمین بگذارید و به گونه ای قرار گیرند که هوا در میان آن ها جریان داشته باشد.
- همیشه سعی کنید که برنج مصرفی خود را به قدری خریداری کنید که زود تمام شود چرا که جمع کردن برنج در حجم زیاد یکی از راه های وارد شدن شپشک به برنج است.
- موارد ذکر شده مانند سیر، برگ بو، میخک، نعنا، کبریت و… را قبل از آلوده شدن برنج به شپشک در کیسه و یا ظروف نگهداری قرار دهید.
- هنگام خرید برنج دقت کنید که برنج شپشک نداشته باشد. برای اطمینان، برنج های تازه که برای آخرین سال زراعی هستند را بخرید.
- مکان های نگه داری برنج را همواره سم پاشی و ضد عفونی کنید.
- برنج ها را در ظروف های فلزی، شیشه ای یا پلاستیکی با کیفیت و درب دار نگهداری کنید.